"Lawa, owce i lodowce. Zadziwiająca Islandia" Agnieszka Rezler (54/2017)

To nie jest książka o Islandii. To jest książka o rodzinnej wyciecze pani Agnieszki na Islandię. Po co było z tych wspomnień robić książkę? Nie wiem.

Nakręcona „Szeptami kamieni” szykowałam się na równie przyjemną ucztę językową, powolny, leniwy i poetycki, niczym Islandia, styl i na zakątki, których samach nie zdążyłam na tej magicznej wyspie odkryć. Poprzeczka postawiona jak do skoku o tyczce, a tu się okazało, że nawet wysokość skoku wzwyż nie została osiągnięta.

Im dalej w książkę, tym bardziej byłam przekonana, że te wakacje to pierwszy wyjazd pani Agnieszki. Przeżywała bardzo każdy etap planowania i pobytu. Przed wyjazdem przeczytała chyba cały Internet, a i tak ją wiele dziwiło (to akurat naturalne, Islandii przez zdjęcia z Internetu nie sposób poznać). Rozumiem, że planowanie wycieczek na własną rękę nie dla każdego musi był proste, ale serio, po co pisać o tym książkę? (z tą ‘własną ręką’ to też nie wiem jak było, bo jakieś biuro i przewodnik po drodze też byli). Wizja przygody znika za każdym razem, gdy autorka wspomina noclegi w hotelach. Hotele? Na Islandii? Większą przygodą jest spanie w drewnianych domkach z owcami po oknem, w guesthouse’ach na odludziu, w domach, gdzie właściciele piwnice adaptują na pokoje dla podróżników. Chciałam powiedzieć, że ja na Islandii żadnego hotelu nie widziałam, ale prawda jest taka, że nawet go nie szukałam.

Gdzieniegdzie pojawiają się wzmianki o córce, dziesięciolatce, która wypadła tu wyjątkowo niekorzystnie – przesmradza z jedzeniem, odmawia posiłków, siedzi znudzona na tylnym siedzeniu i nie ruszają jej widoki za oknem. Za to mamę i owszem, i to jak.

Przejdźmy do najbardziej drażliwego dla mnie tematu, jeśli mowa o tej książce. Coś, co w moich oczach pogrążyło ją zupełnie. To język i styl, na jaki sili się autorka. Styl niby to żartobliwy, niby luźny. W jakiejś recenzji przeczytałam, że w książce jest „spora dawka błyskotliwych spostrzeżeń i trafnych komentarzy nie pozbawionych poczucia humoru”.

Uraczę Was próbką tegoż stylu, może Wam przypadnie do gustu i tylko ja wyjdę na taką bez poczucia humoru, która nie widzi tu ani trafności, ani błyskotliwości:

„Jakby opanowanie islandzkiego było w ogóle możliwe! Islenska, ciekawy jako przedmiot obserwacji, w roli użytecznego narzędzia komunikacji jest zupełnie do niczego. Garść precelków i owadów, wstawiona w miejsce naszych swojskich sz, cz i żet, potrafi skutecznie odciąć dostęp do własnej kory mózgowej. Myślę, że ci, którzy próbowali się zasymilować poprzez naukę islandzkiego, do dziś błądzą po interiorze, jedzą porosty i uważają się za konie, a ich pozostawione w Polsce rodziny pielęgnują symboliczne groby” (s.23-24)

„Ten samochód (…) przez najbliższe kilka dni ma być naszym domem. Wiadomo jak to jest, kiedy samochód staje się domem: (…) wszystko natychmiast zaczyna się lepić. Ze schowków sterczy wczorajsze śniadanie zawinięte w mapę, na podłodze w resztkach soku marynują się ogryzki. Siedzicie na własnych okularach przeciwsłonecznych z jedną nogą w plecaku (…) Po czterech dniach zaczynacie myśleć o swoim aucie jak o samochodzie-pułapce, po pięciu jesteście gotowi spędzić kolejne wakacje z obozem wędrownym, byle dalej od auta” (s.44-45)

Nie jestem Perfekcyjną Panią Domu, w aucie miewam nieporządek (no dobrze, częściej miewam niż nie miewam), ale w wynajętym aucie na Islandii spędziłam 10 dni, przejechaliśmy (cztery dorosłe osoby) blisko 3000 km i nic nam na podłodze się nie marynowało… Więc nie, najwidoczniej nie wiemy jak to jest kiedy samochód staje się domem.

„Dymy. Nie są to jednak znaki ludzkich siedlisk, o nie. Snujące się nad ziemią szare i białe smugi to przejawy działania podziemnej kotłowni. Sygnały nadawane prosto z piekła” (s.75)

Gdybym ja tylko o tej kotłowni w piekle wiedziała przed moim wyjazdem na Islandię… Inaczej bym na to patrzyła…

„- Macie ochotę na krótki spacer? – pyta Addi. Jasne, że mamy. Od trzech dni brakuje nam poczucia, że jesteśmy choćby turystami z krwi i kości. Przewożenie się od zachwytu do zachwytu klimatyzowanym samochodem skutecznie tłumi w nas dumę konkwistadorów” (s.142)

Addi to ich kierowca i przewodnik na kilka dni. Rodzina wyjechała z hotelu i na nocleg powróci do tego samego hotelu. Może dlatego krytycznie oceniam tę książkę, że dla mnie turysta z krwi i kości, konkwistador, to zgoła coś innego, niż to, czym jest dla autorki. I po co na Islandii klimatyzacja w aucie? Tam w lipcu przy dobrych wiatrach (a właściwie przy ich braku), jest 15-16 stopni. I to w pojedyncze dni, na przemian z temperaturą między 10 a 14 stopni.

„Przecież monumentalna przyroda inspiruje. Ruchy górotwórcze oglądane przez własne kuchenne okno – cóż to za pożywka dla wyobraźni!” (s.154)

No ja rozumiem, że ruchy górotwórcze są bardziej gwałtowne niż te lądotwórcze, ale znów się z autorką rozmijamy i inaczej rozumiemy „gwałtowność”.

„Co do reszty, Islandczycy – mam na myśli tych prawdziwych, którzy śpią w zagrodzie z owcami – są chyba na co dzień zbyt zajęci, żeby zawracać sobie głowę architekturą” (s.155)

Takie żarciki ścielą się gęsto. Konia z rzędem temu, kto przy stronie 155 nie miałby ich jeszcze dość.

„Kiedy do najbliższej Ikei jest 300 kilometrów, a do salonu Vitry 1800 w linii prostej, kupowanie mebli przestaje być niedzielną rozrywką” (s.155)

No i wszystko jasne! Jak już wiem, co dla autorki jest niedzielną rozrywką, łatwiej mi zrozumieć jej ekscytację i przeżywanie wyjazdu na wakacje!

„Czyli kochają tu lampy, to pewne. Wiedzą, ile może zdziałać jeden głupi klosz i precyzyjnie wymierzony snop światła (…) Jak na to wpadli? Przecież jasny dzień wlecze się na wyspie przez dwadzieścia jeden godzin, a widok spacerowiczów w okularach przeciwsłonecznych na kwadrans przed północą nikogo nie dziwi. Próbuję rozwikłać tę behawioralną zagadkę, kiedy nagle uświadamiam sobie, że przecież mamy środek lata, a bywa tu także zima. Długa i ponura, kiedy słońce wychodzi na niecałe cztery godziny, co przecież w ogóle się nie liczy” (s.159)

To nie jedyne odkrycie na takim poziomie, jakim pani Agnieszka postanowiła podzielić się z całym światem na kartach swej książki (zamiast zapaść się pod ziemię).

„Gdzieś pod powiekami przesuwa mi się obraz szeregu wiernych przystępujących do komunii, skojarzenie – przyznaję – mocno przerysowane. Ale wszyscy mamy podobne miny, wskazujące na pewien stopień spoufalenia z Clintonem, Larssem Ulrichem i Jamesem Hetfieldem, którzy jedli tu przed nami” (s.250, 252)

Powiem szczerze – moje pierwsze myśli po przeczytaniu powyższego oscylowały gdzieś w okolicy „WTF???”. Wspominałam o ekscytacji i przeżywaniu autorki? Przeżywaniu wszystkiego? Bo ten cytat jest o kolejce przy budce z hot-dogami. Fakt, że znanymi. Że jadł tam Clinton. Ja też tam jadłam. Nie miałam miny wskazującej na poczucie spoufalenia z Clintonem, ani z nikim innym. A już na pewno ani ja, ani nikt inny w kolejce nie wyglądał jak wierny przystępujący do komunii.

Takich żenujących fragmentów wskazujących na to, jak bardzo nie jest to książka o Islandii jest tu mnóstwo. Wiem, że dużo ich przytoczyłam i mogłam Was nimi zanudzić, ale doceńcie, że jest ich tylko tyle. Zaznaczonych miałam ich co najmniej trzy razy więcej. Jest też w tym trochę mojej złośliwości… Skoro ja męczyłam się z takim językiem prawie 300 stron, to Wy z moją opinią na trzy strony dacie radę.

Ta opowieść byłaby niezła, gdybym usłyszała ją siedząc przy kawie z dobrym znajomym, który opowiadałbym mi swoje wrażenia z wakacji. Wtedy ani ten język, ani niby żarty by mi nie przeszkadzały. A tak, jakaś obca kobieta opowiedziała mi o swoich przygotowaniach i swoich wrażeniach z wycieczki. Była na Islandii, dwa razy. I dlatego postanowiła napisać książkę o kilku najpopularniejszych miejscach tej uroczej wyspy.

Może gdybym nie była na Islandii, inaczej odebrałabym tę książkę (choć nie, pewnie byłabym sfrustrowana, że zamiast o Islandii dowiedziałam się czegoś o pani Agnieszce). Jak ktoś tam jednak był, to niech daruje sobie tę lekturę.

Daję 4/10. Bo mimo wszystko, ekscytacje autorki dzieją się na Islandii. I niektóre zdjęcia były ładne (a zdjęć jest dużo). I trochę wywołało to miłe moje wspomnienia, które też mogłabym przecież w książkę zmienić (tylko po co?) i wierzcie mi, mogłoby wyjść ciekawiej; przygody mieliśmy dużo lepsze niż te, która pani Agnieszka opisuje.

Przeczytane: 2.07.2017

Moja ocena: 4/10